دايره المعارف جيبي

يادم هست که در زمان ما اگر برنامه ي کودک کارتون پخش مي کرد اوج شعف و شادي بود. گاهي هم که روزهاي جمعه ظهر يک فيلم سينمايي کارتوني به مناسبت يکي از اعياد پخش مي شد موضوعي بود که تا ماهها در مورد آن صحبت مي کرديم. اسامي اين شخصيتهاي کارتوني هنوز هم ورد زبان من است و گاهي از آنها براي تشبيه هم استفاده مي کنم ولي خب، يک مقدار تحقيقاتي تر هم با قضيه برخورد مي کنم. مثلاً اينکه منشا اين نامگذاريها چه بوده است.

اسم "تام" "Tom" که مخفف "Thomas" است نام معمول براي گربه ها در فرهنگ غربي است. حتي گربه ي خانگي نر "تامکت" "Tomcat" ناميده مي شود.

تام اسم معمول براي گربه ها در کارتونها بود. اما پيشينه ي نام گذاري اين کارتون به دو جنگ جهاني بر مي گردد. در فرمهاي ثبت نام سربازان انگليسي، به عنوان نمونه نام "تامي اتکينز" "Tommy Atkins" درج شده بود. به همين دليل در محاورات عاميانه سربازهاي انگليسي را "تامي" "Tommy" مي ناميدند. انگليسي ها، سربازان آلماني را هم "فريتز" "Fritz" مي ناميدند. درست همانطور که معمولاً ايراني ها در گفتار، اعراب را "جاسم" مي نامند.

اما واژه ي ديگري که وجه تسميه ي مناسبتر و تلفظ راحت تري داشت نيز ورد زبانها شد. در زبان انگليسي، کشور آلمان را "جرمني" "Germany" مي نامند و مليت آلماني مي شود "جرمن" "German". با توجه به اين تلفظ، انگليسي ها نام "جري" "Jerry" را به آلماني ها اطلاق مي کردند. اطلاق نام جري به آلماني ها را در فيلمها و حتي بازيهاي کامپيوتري نيز مي توانيد ببينيد. درکل اسم جري به دليل تلفظ مشابه اش با لغت جرمن، بيشتر سر زبانها افتاد.

عنوان اصلي اين کارتون به زبان چک "!...A je to " است. يادم مي آيد زمان بچگي مجري برنامه ي کودک نامي براي اين کارتون عنوان نمي کرد و ما که تازه کوره سواد انگليسي پيدا کرده بوديم اين عنوان را مي خوانديم "الجايتو" (نام يکي از حکمرانان مغول که بر ايران حکومت مي کرد البته با تغيير مسخره ي تلفظ اولجايتو به اَل جاي تو)

خداييش از اين اسم مسخره تر شنيده ايد؟ خلق اين اسم به قبل از کارتون پلنگ صورتي بر مي گردد. در سال 1963 فيلمي کمدي با نام "پلنگ صورتي" "Pink Panther" ساخته شد. در اين فيلم، "پيتر سلرز" "Peter Sellers" هنرپیشه ی معروف انگلیسی، نقش اول را بر عهده داشت: بازرسي که مامور تحقيق در مورد يک الماس ربوده شده مي شود. نام بازرس "کلوزو" "Clouseau" بود و نام الماس "پلنگ صورتي".

براي تاکيد بر کميک بودن  فيلم، آرم آغازين فيلم به صورت انيميشن بود که شخصيت پلنگ صورتي کارتوني در آن ظاهر مي شد و به عمد هيکل اين پلنگ بينوا به بي تناسب ترين صورت ممکن تصوير شده بود.

اين اسم هيچ ربطي به کلاس يوگا ندارد! يوگي خرسه يا به انگليسي "Yogi bear" اسمش را از بازيکن بيسبال "Yogi berra" گرفته است که ظاهراً جزو بازيکنان افسانه اي تاريخ بيسبال آمريکا است. البته نام اصلي اين بازيکن "لارنس  به را" "Lawrence Berra" بوده است. ظاهراً ايشان زماني که روي نيمکت، خارج از بازي بوده است هميشه به صورت چهار زانو مي نشسته و دوستانش اين نحوه ي نشستن او را به نشستن يوگي يا مرتاض هاي هندو تشبيه مي کردند. نام مستعار يوگي او هم از همينجا نشات مي گيرد.

ظاهراً "يوگي به را" در فرهنگ آمريکايي با جملات قصار طنز آميزش مقام مهمي دارد. اين جملات را "يوگي-ايسم" "Yogi-isms" مي نامند. برخي از اين جملات از قرار زير است:


*دوست داشتم براي اين سوال جوابي مي داشتم چون واقعاً دارم تلاش مي کنم به آن جواب دهم.
*اگر تيم مقابل ببرد، آنوقت براي ما مشکل ساز است.
*اگر دنيا کامل بود، هرگز وجود نمي داشت.
*تا وقتي تمام نشده، هنوز تمام نشده.

وقتی داشتم این متن را می نوشتم ناگهان از ذهنم گذشت اگر این اتفاقها در ایران می افتاد چه می شد؟ در نظر بگیرید یک هنرپیشه ی معروف، در پرتوی یک شخصیت انیمیشن کم فروغ شود! یا نام یک قهرمان ورزشی روی یک شخصیت کارتونی قرار گیرد!!

حتی فکر کردن به چنین رخدادهایی من را از خنده روده بر می کند!

مراجع

واژه نامه