دايره المعارف جيبي

قهرمان داستان ما كيست؟
متولد 1919 در نيوزيلند، شخصي كه حرفه ي اصلي اش زنبورداري بود و تا قبل از خلق حماسه ي جاودانش 11 صعود به قله هاي بالاي 6000 متر داشته است. اينك او مي خواهد صعود به قله اي را شروع كند كه بين سالهاي 1920 تا 1952 هفت تلاش ناموفق براي فتح آن صورت گرفته است تلاشهايي كه با تلفات جاني نيز همراه بوده اند.

در سال 1953 ادموند هيلاري «Edmund Hillary» به همراه راهنماي نپالي خود تنزينگ نورگه ي «Tenzing Norgay» مي خواهند خاتمه دهندگان اين تلاشهاي نافرجام باشند. هيلاري گفته بود «براي انجام كارهاي بزرگ نيازي به قهرمان نداريد. فقط كافيست آدمهاي معمولي داراي انگيزه ي كافي باشند» و اينك مي خواست در نهمين برنامه ي اكتشافي انگلستان براي قله ي اورست، خودش، شاهدي براي اثبات ادعايش باشد.

بر بام جهان
 در زبان محلي نپال، اين كوه ساگارماتا «Sagarmatha» ناميده مي شود كه معناي آن «الهه ي آسمان» است. در زبان محلي تبت اين قله چومولانگمآ «Cheomolungma» به معناي «مادر جهان» ناميده مي شود. ساعت 11 و نيم روز 29 مي 1953 (8 خرداد) آنها به قله ي مي رسند كه نزديك به 9 كيلومتر از سطح دريا ارتفاع دارد. اينك هيلاري و تنزينگ بر بام جهان ايستاده اند. آنها نخستين انسانهايي هستند كه قدم به قله ي كوه اورست، بلندترين قله ي كره ي زمين، گذاشته اند.  نامگذاري قله نيز به ياد ژنرال و مكتشف انگليسي سر جورج اورست «Sir George Everest» انجام شده است. او بود كه براي اولين بار ارتفاع كوه را محاسبه و موقعيت آن را ثبت كرد.

بعد از رسيدن به قله، تنزينگ، به رسم محلي كوهنوردان نپالي، مقداري نان شيريني را در قله دفن مي كند. اين رسم بودايي هديه اي است به خدايان براي سلامت ماندن. پس از آن عكسهايي گرفته مي شود و هيلاري و تنزينگ به پايين باز مي گردند. 15 دقيقه، زماني است كه تنزينگ و هيلاري بر بام دنيا حكمراني مي كنند. هيلاري، تصويري تاريخي از تنزينگ را ثبت مي كند. در اين تصوير، تنزينگ تبر كوهنوردي خود را به همراه پرچمهاي متصل شده به آن بالا برده است. چون تنزينگ كار كردن با دوربين را بلند نبود، تصويري هيلاري بر فراز اورست هرگز ثبت نشد.

اين فتح، حاصل يك كار تيمي منسجم بود. هيلاري، پرچم تمامي كشورهاي عضو تيم را به عنوان نخستين پرچمهاي به اهتزاز در آمده بر فراز اورست، بر فراز قله نصب مي كند: انگلستان، نيوزيلند، نپال، هند و پرچم سازمان ملل متحد.

چين، به دلايل سياسي، در زمان صعود هيلاري مرزهايش را بسته بود و از اين رو ورود به محدوده ي اورست از دامنه ي جنوبي و از طريق هند انجام شد. پرچم چين به همين راحتي افتخار برافراشته شدنش بر فراز قله ي اورست را از دست داد.

در بازگشت از اورست، اولين شخصي كه با آنها ملاقات مي كند جورج لو «George Lowe»، دوست هيلاري، كوهنورد نيوزيلندي و عضو هيت صعود كننده است. در اينجا هيلاري، اولين جمله اش را پس از فتح قله به زبان مي راند. جمله اي كه به هيچ عنوان مودبانه نيست:

«بالاخره اون حروم-زاده (قله ي اورست) رو به زانو در اورديم!!»

لطيفه اي در مورد نخستين انساني كه پا بر قله ي اورست گذاشت وجود دارد:

مي گويند تنزينگ اولين نفري بود كه به قله رسيد و به هيلاري كمك كرد تا او نيز پا به قله بگذارد. پس از بازگشت، هيلاري، كه ذاتاً آدم كم حرفي بود، در هر جلسه اي كه براي بزرگداشت آنها برگزار مي شد همراه با تنزينگ حاضر مي شد و قبل از آنكه دهان باز كند تنزينگ سر و زبان دار، سريعاً و با آب و تاب جريان صعود را تعريف مي كرد. در خاتمه هم عنوان مي كرد كه: «اول من به قله رسيدم و نفر دوم هيلاري بود»

هيلاري از اين موضوع دلخور مي شود و بالاخره بعد از مدتها به تنزينگ مي  گويد: «اينقدر نگو كه من دوم رسيدم براي من بد است» تنزينگ قدري فكر مي كند و بعد قول مي دهد كه هرگز اين جمله را تكرار نكند.

در جلسه ي بعدي، هيلاري خوشحال از اينكه مي تواند ادعا كند اول به قله رسيده است به همراه تنزينگ حاضر مي شود. قبل از آنكه هيلاري دهانش را باز كند، تنزينگ شروع به حرف زدن مي كند و  پس از توضيح ماجراي صعود در آخر مي گويد: «و زماني كه به قله رسيدم من اول... نه! عذر مي خواهم... من دومين فردي بودم كه به قله رسيدم و هيلاري نفر سوم بود!!»

سخن پاياني
هيلاري بالاترين نشان كشور نيوزيلند «Order of New Zealand» و نشان امپراتوري بريتانيا «Order of the British Empire» را از آن خودش مي كند. او در سال 1995 و بعد از سالها انتظار، بالاترين نشان امپراتوري بريتانيا يعني «نشان بند جوراب» «Order of Garter» را از آن خودش مي كند. علي رغم نام نه چندان جالبش، اين نشان قديمي ترين نشان جهان محسوب مي شود. نشاني كه معمولاً به بالاترين رده هاي سياسي يا نظامي امپراتوري بريتانيا اعطا مي شود. تنها 26 نفر انساني كه در قيد حيات هستند مجاز به دارا بودن آن هستند و بايد يكي از آنها فوت كند تا موقعيت براي اعطا به كانديداي بعدي فراهم شود.

تنزينگ هم افتخارات زيادي كسب كرد كه معروفترين آنها عبارتند از: نشان جورج «George Medal»، نشان ستاره ي درجه ي 1 نپال «Order of the Star of Nepal»، پادما بوشان «Padma Bhushan» كه نشان درجه 3 افتخار افراد غير نظامي هندوستان است.

در سال 1978 دولت هند جايزه ي تنزينگ نورگه ي «Tenzing Norgay Award» را ايجاد مي كند. جايزه اي كه به هر شخص حقيقي يا حقوقي كه تلاش چشمگيري براي بهبود زندگي بشر و به نفع جامعه انجام داده باشد تعلق مي گيرد.

هيلاري، در تمام مصاحبه ها، مقالات و كتابها تاكيد داشت كه او و تنزينگ هر دو همزمان پا بر قله ي اورست گذاشته اند. ادموند هيلاري و تنزينگ نورگه ي، هرگز حاضر نشدند دقيقاً توضيح دهند نفر اول چه كسي بود. شايد آنها از بالاي قله ي اورست،  جدل و مرافعه براي مقامهاي بشري را حقيرتر از آن ديدند كه بخواهند فتح بلندترين نقطه ي كره ي زمين را با اين حاشيه ها پست و كوچك كنند.

مراجع

*http://www.synopsys.com/cgi-bin/tapin/tnorgay/nominate.cgi