دايره المعارف جيبي

افراشته شده در نيمي از جهان
يكي از معروف ترين پرچم هاي دنيا پرچم انگلستان است. پرچمي كه در زمان اوج قدرت امپراتوري بريتانيا در مستعمره هاي امپراتوري در سراسر جهان افراشته بود. مستعمره هايي كه نيمي از خاك كره ي زمين را تشكيل مي دادند و كشورهايي نظير آفريقاي جنوبي، مصر، هند و حتي آمريكا را شامل مي شد. حتي امروز هم
كشورهايي نظير استراليا و نيوزيلند در طرح پرچم ملي خود از پرچم انگلستان استفاده مي كنند. علاوه بر اين شهرت، شكل گيري اين پرچم نيز داستاني جالب دارد.

كشوري كه ما آن را به نام انگلستان «England» مي شناسيم در حقيقت پادشاهي هاي متحد «United Kingdom» يا به اختصار «UK» نام دارد. اين «UK» متشكل از چهار كشور به نامهاي انگلستان «England»، اسكاتلند «Scotland»، ايرلند «Ireland» و ويلز «Wales» است.

پايه اي كاملاً مذهبي
قبل از ورود به بحث ذكر يك نكته خالي از لطف نيست: در آيين مسيحيت، افراد قديس را به نام سنت «Saint» (با تلفظ انگليسي سه-ي-ن-ت و تلفظ فارسي سه-ن-ت) مي شناسند.

علي رغم اتحاد 400 ساله، هنوز در بازي هاي فوتبال تيمهاي انگلستان، اسكاتلند و ايرلند جداگانه حضور مي يابند. البته در المپيك اوضاع فرق مي كند. در فوتبال اكثر مواقع اين تيم انگلستان است كه به دورهاي نهايي جام جهاني مي رسد و تقريباً هميشه در يك ديدار جنجالي از جام خداحافظي مي كند (ديدار جنجالي انگلستان آرژانتين و گل مارادونا با دست را كه خاطرتان هست). دفعه ي بعد كه تيم انگلستان بازي دارد به پرچم انگلستان دقت كنيد. مي بينيد كه پرچم فقط يك صليب قرمز روي زمينه ي سفيد است.

اين پرچم را صليب سنت جورج «Saint George Cross» مي نامند. صليب سنت جورج در پرچم كشورهاي يونان، گرجستان و پرچمهاي ايالتهاي بارسلونا و آراگون (اسپانيا) و ايالت جنوا (ايتاليا) به وضوح قابل تشخيص است. روايت مي شود كه كشتي هاي انگليسي كه به مديترانه رفت و آمد مي كردند براي در امان ماندن از گزند دزدان دريايي، پرچم ايالت جنوا را بالا مي بردند تا خود را تحت الحمايه ي نيروي
دريايي قدرتمند آن نشان دهند. رفته رفته اين پرچم تبديل به سمبل كشتي هاي انگليسي، نماد شهر لندن و در نهايت پوشش جنگجويان صليبي انگليسي شد و به عنوان نماد انگلستان جاي خود را باز كرد. در حقيقت سنت جورج، قديس محافظ كشور انگلستان است.

اما پرچم اسكاتلند به نام صليب سنت اَندرو «Saint Andrew Cross» معروف است. سنت اندرو محافظ كشورهاي اسكاتلند، اوكراين، روسيه و روماني است و پرچم نيروي دريايي روسيه نيز كاملاً شبيه پرچم اسكاتلند است فقط در آن جاي رنگهاي آبي و سفيد عوض شده اند.

يكي از قلم افتاد!
در زبان باستاني انگليسي واژه ي ويلاس «Wealas» به معناي سرزمين اجنبي است. اين واژه به ناحيه اي در غرب انگلستان اطلاق شد و رفته رفته به نام ويلز «Wales» تغيير كرد. دليل نامگذاري هم اين بود كه همه چيز و از جمله نامها و كارهاي اين افراد براي انگليسي ها كاملاً عجيب و غريب بود. پرچم آنها هم با آن اژدهاي عصباني با همه ي پرچمهاي ديگر متفاوت است!

ويلزي ها طبق يك معاهده در 1535 به انگلستان پيوستند بنابراين به عنوان يك كشور مستقل محسوب نمي شدند تا پرچم آنها در پرچم بريتانياي كبير جايگاهي داشته باشد. براي تثبيت حاكميت انگلستان بر ويلز، در سيستم پادشاهي انگلستان وليعهد (فرزند مذكر يا مونثي كه بعد از شاه يا ملكه بر تخت مي نشيند) با نام شاهزاده ي ويلز «Prince (Princess) of Wales» شناخته مي شود و دليل آن هم اين است كه حكمراني ويلز مدعي ديگري پيدا نكند!

شكل گيري پرچم
پرچم انگلستان را در خود آن كشور «Union jack» مي نامند. براي اين نامگذاري دو روايت براي آن وجود دارد:

1- لغت «Jack» در انگليسي به سرباز اطلاق مي شود. چون سربازان انگليسي حامل اين پرچم بودند كم كم پرچم را پرچم سربازان يا «Jack's Flag» نام نهادند. رفته رفته براي تاكيد روي اتحاد انگلستان و اسكاتلند پرچم به اختصار «Union Jack» ناميده شد.

2- «Jack» مخفف اسم لاتين «Jacobus» است. اين نام در انگليسي به صورت «James» بيان مي شود. جيمز اول زماني در اسكاتلند به سلطنت رسيد كه فقط يك سال داشت. جيمز 35 سال صبر كرد تا اليزابت اول «Elizabeth» ملكه ي انگلستان فوت كند. سپس او به دليل نسبت فاميلي كه با ملكه ي مرحوم داشت به پادشاهي انگلستان رسيد.

جيمز شديداً علاقه داشت تا اسكاتلند و انگلستان را با هم متحد كند اما مجلس كاملاً مخالف او بود. براي مقابله با مجلس، جيمز خود را پادشاه بريتانياي كبير ناميد. تاكيد جيمز روي پرچم مشترك بود. او با طرحهايي كه دو پرچم را در كنار هم نشان مي داد مخالفت مي كرد و اصرار داشت كه دو پرچم انگلستان و اسكاتلند در هم ادغام شوند. به خاطر بنيانگذاري اتحاد، پرچم به ياد جيمز اول «Union Jack» نام گرفته است. البته جيمز اول هرگز اتحاد رسمي اسكاتلند و انگلستان را نديد اما نواده هاي او اين اتحاد را رسميت دادند.

پس از الحاق ايرلند، صليب سنت پتريك نيز در تركيب پرچم قرار گرفت و از سال 1801 يعني ابتداي قرن 19 پرچم انگلستان به صورت امروزي اش تدوين شد و با هر دو نام «Union Jack» يا «Union Flag» شناخته مي شود. دقت كنيد كه خطوط قرمز اضافه شده در فضاي سفيد، حالتي نامتقارن دارند. اگر فضاي پرچم انگلستان را به چهار مستطيل تقسيم بندي كنيم، در فضاي سفيد مستطيل سمت چپ-بالا اين نوار قرمز بايد در حاشيه ي پايين فضاي سفيد باشد. اگر روزگاري خواستيد «Union Jack» را جايي نقاشي كنيد حتماً به اين نكته ي ظريف دقت كنيد چون از نظر انگليسي ها اين نكته بسيار مهم است.

«Union Jack» پرچم عجيبي است و تقريباً همه ي مردم دنيا از آن خاطراتي دارند: براي كساني كه زاده ي خاك آن هستند نمادي از قدرت كشورشان است ولي براي بسياري از مردم دنيا سمبل سلطه و استعمار. از نظر من، اين پرچم تنها نماد روياي يك حكمران است كه روزي مي خواست دو كشور را با يكديگر متحد كند تا خون و خونريزي متوقف شود. اينكه آيا نواده هاي او اين تفكر را دنبال كردند يا خير موضوع ديگري است.


مراجع

*http://www.wardsbookofdays.com/12april.htm
*http://history-world.org/england.htm

واژه نامه
Saint: قديس

Union Jack, Union Flag: پرچم انگلستان

Flag: پرچم

United Kingdom, UK: كشوري كه در فارسي آن را انگلستان مي گوييم اما در اصل اتحادي بين 3 كشور است.